Đó là những kiến thức không phải trên sách vở mà là việc làm thực hành của đôi bàn tay nắm bóp, trộn từng con cá với muối, làm ra từng giọt nước mắm mà thành. Những lưu ý thực tế đó được góp nhặt qua quá trình làm và chia sẻ truyền miệng cho con cháu mà kiến thức của nghề làm mắm đã được truyền đến đời này của Xóm và đó đã trở thành một tài sản nhỏ mà Xóm luôn trân quý.

Cũng với nguyên liệu là cá cơm, là muối với công thức trộn nhưng không dễ để làm ra những giọt nước mắm nguyên chất ngon và lành đâu ạ, mà phải có kinh nghiệm thực tế.
Như việc chọn cá cơm phải biêt
- Cá cơm đó là cá cơm đầu mùa, giữa mùa hay cuối mùa vì mỗi giai đoạn thời tiết xuất hiện khác nhau, chất lượng cá cơm khác nhau nên nước mắm làm ra cũng khác nhau.
- Biết được cá cơm đó là Cá Khách ( cá di chuyển từ vùng biển khác đến vùng biển Nhinh Thuận) hay là Cá nằm Rạng ( là cá cơm sống ở vùng rạng san hô ít di chuyển). Cá Khách di chuyển qua nhiều vùng biển nên cá sẽ ăn nhiều loài sinh vật phù du, tảo biển nên cá sẽ béo mập, xương mềm nên cho chất lượng nước mắm ngon. Ngược lại, cá nằm rạng thì ốm vì ít thức ăn, xương cứng, ít thịt và sẽ có mùi rạng nên chất lượng nước mắm sẽ không ngon
- Cá cơm mua từ thương lái cũng phải biết chọn: chọn là cá tươi hay cá ươn,cá xình, chọn  cá tươi là cá mới đánh vào hay cá cơm được ướp đá lâu.
- Cá cơm muối có bị lộn nhiều lòai khác không như sứa, cá tạp lộn vào. Loại bỏ hay giữ lại để muối cùng, loại bỏ thì nước mắm thơm ngon
- Hạt muối để muối cá là muối thu vào tháng nào của năm hạt to hay nhỏ, thường hạt muối thu vào mùa gió Nam săn thì muối cá sẽ ngon. Hạt muối có được trữ lâu để muối ráo và sạch hơn ko
- Khi trộn cá với muối, mặc dù có công thức nhưng tùy vào mùa cá mà đôi bàn tay của người làm nghề khi trộn và tiếp xúc với cá muối biết được lượng muối như thế là non muối, già muối hay vừa đủ, đôi khi cảm nhận được mùi thơm qua khứu giác để biết là vừa tới, dùng mắt để quan sát cá đã thấm đều muối chưa có chỗ nào có chưa có muối không (cá không có muối cá sẽ bị hư).
- Rùi biết khi nào phải đảo trộn nước bổi, khi nào thì ngưng đảo trộn, khi nào bắt đầu ủ, khi nào nước mắm có mùi thơm, màu sắc đạt, như thế nào thì nước mắm đã đến độ chín
… Còn rất nhiều công đoạn và nhiều việc nữa.
- Để thấy rằng để làm ra được giọt nước mắm tinh túy, ngon và lành phải thật sự chịu thương chịu khó trong tất cả các công đoạn và hoàn toàn bằng đôi bàn tay thủ công. Hơn thế nữa, đó là kinh nghiệm thực tế, sự quan sát tích lũy của người làm nghề qua thời gian mà có được.
- XÓM mong rằng đến một lúc nào đó, mọi người sẽ trở về dùng lại sản phẩm nước mắm truyền thống thật sự của nó, mọi người có thể tự làm cũng được hoặc có thể đặt và dùng lâu dài với một gia đình làm nước mắm truyền thống ở gần vùng mình sống.
- Và Xóm cũng mong những nghề truyền thống khác ở những địa phương được giữ gìn và khôi phục vì nó quá đẹp và là một nét văn hóa ý nghĩa. Việc chọn giữ lại đó của mọi người sẽ góp phần lưu giữ và phát triển những giá trị xưa cũ, giá trị truyền thống lâu đời.

Face: XÓM NHÀ CHỒ
mail: xomnhacho@gmail.com
điện thoại: 0908264285 -0334701211